“De levende natuur is altijd onverwacht en spannend”

“De levende natuur is altijd onverwacht en spannend”

Kees is gepensioneerd ecoloog en een van de nieuwe leden van De Woongaard. Hij is zoals hij het zelf omschrijft: “Een enthousiast natuurliefhebber, vooral van het kleine spul”. 

Wat hield je werk in als voormalig ecoloog?

Aan de Universiteit Leiden was ik universitair docent. Ik gaf les in ecologie en veranderingen in de Nederlandse natuur. Daarnaast deed ik onderzoek, vooral aan agrarisch natuurbeheer. Ik heb onder andere gekeken naar weidevogels, akkerranden, slootkanten en het leven in slootjes.

Op wat voor manier ben je daar nu nog mee bezig? 

Mijn grote liefde zijn de amfibieën en reptielen. Als kind ving ik altijd al dikkopjes die ik dan in weckpotten liet opgroeien tot kikkertjes. In mijn studententijd heb ik me dan ook vooral op deze groepen gericht. Daar komt ook mijn belangstelling voor kleinere watertjes vandaan. En nog steeds ben ik min of meer actief op dit gebied. Ik tel nog bijna maandelijks hagedissen in de duinen van Schouwen.

Kan je wat vertellen over de wadi’s, de watertjes die gepland staan op het terrein van De Woongaard?

Wadi’s zijn laagtes waar het water bij extreme regenbuien naartoe kan stromen. Het water kan daar dan rustig de bodem in zakken. Ze kunnen ook de vorm hebben van verbrede slootkanten. Uiterwaarden zijn eigenlijk ook wadi’s, maar dan op zeer grote schaal. Meestal staan ze droog, maar het zijn vaak wel vochtige plekken waar wilde bloemen en grassen kunnen groeien die ertegen kunnen dat ze zo nu en dan onder water komen te staan. Voor kikkers, salamanders, libellen, eendagsvliegen, schietmotten, kevers en nog veel meer klein spul, zijn watertjes veel belangrijker omdat daarin de jonge dieren groot kunnen worden. Veel van de insecten die uit het water komen (zoals muggen) kunnen dan weer door andere dieren gegeten worden, zoals door zwaluwen en vleermuizen.

Voorbeeld van een Wadi, Foto door Aaron Volkening

Waarom ben je daar enthousiast over? 

De wadi’s en watertjes kunnen zorgen voor een enorme rijkdom aan planten en dieren. Voedsel voor ons leveren ze niet, maar om van de natuur te genieten is hun waarde niet te overschatten. Samen hebben we op de Woongaard de kans om die rijkdom te realiseren door goed voor onze wadi’s en watertjes te zorgen.

Waarom is het belangrijk dat we kennis delen en hebben over de natuur (en het kleine)?

Wat mij betreft is de levende natuur het spontane, dus niet het door ons mensen geregelde. Ze is altijd onverwacht en verrassend. Dat levert prachtige verhalen op waar de meesten van ons intens van kunnen genieten. Salamandermannetjes voeren bijvoorbeeld ingewikkelde dansen uit om hun vrouwtjes hun sperma aan te bieden. En kauwtjes zouden beter als symbool voor een goed huwelijk kunnen dienen dan witte duiven: ze zijn erg trouw en zitten meestal met z’n tweetjes dicht bij elkaar. Voor mij is het belangrijk die verhalen te kennen. Maar of dat voor alle mensen geldt weet ik niet. Als mensen er geen belangstelling voor hebben hoeft dat geen probleem te zijn. Maar ik vind dat alle planten en dieren hetzelfde recht hebben op een goed leven als wij mensen en dat wij daarom niet het recht hebben hun voortbestaan in gevaar te brengen als dat niet per se nodig is voor onze overleving. En omdat voortbestaan niet in gevaar te brengen moeten we die verhalen kennen en liefst ook begrijpen.

Watersalamander
Watersalamander, mannetje. foto door Mark Hofstetter

Hoe kijk je aan tegen de huidige ecologische staat van het Nederlandse landschap? 

Een bekende ecoloog, Theunis Piersma, heeft eens gesproken over ‘landschapspijn’: het gevoel dat je krijgt als je door het moderne Nederlands boerenland loopt of fietst. Die pijn krijg je doordat je de rijkdom van de vroegere verscheidenheid aan planten, dieren en landschapselementen (slootjes, poeltjes, bosjes, haagjes, etc.) mist. Ik heb daar ook erg last van. Het moderne boerenlandschap is een soort groene woestijn met enorme percelen met alleen maar gras om te maaien, mais, aardappelen, tarwe en kassen. Je ziet, hoort en ruikt er nauwelijks nog vlinders, vogels en bloemen. Supersaai en super armoedig.

Wat betreft het wonen in De Woongaard, waar kijk je naar uit?

We kunnen met z’n allen van de Woongaard een prachtige omgeving maken. Permacultuur streeft naar een grote afwisseling van hoge en lage begroeiing, droge en natte stukjes, hoge en lage delen, met het hele jaar door bloeiende planten zodat er altijd voedsel is voor de vlinders en bijen. Dat schept kansen voor heel veel verschillende dieren. In Leiden zijn in de tuin van Naturalis eens meer dan 1500 verschillende planten en dieren geteld, waaronder 12 nieuwe soorten voor Nederland. Wat me erg leuk lijkt is om bij te houden wat er zich allemaal spontaan in de Woongaard zal vestigen of langskomen. Ik reken op heel veel fascinerende verrassingen, en dat is iets om naar uit te kijken. 

Natuur en De Woongaard

Op het terrein van De Woongaard streven we naar een evenwicht tussen ruimte voor mens en natuur. De tuin zal aangelegd worden volgens de principes van permacultuur. Met permacultuur kun je o.a. leren hoe je een eetbare tuin kunt ontwerpen die smakelijk, mooi en nuttig is. Zowel voor jezelf als voor de vele wezens waar we onze aarde mee delen. Verschillende bewoners van De Woongaard volgen een cursus op dit gebied of hebben al kennis in huis, zoals Kees. 

Meer lezen over permacultuur
Meer lezen over wadi’s
Meer lezen over voedselbossen